Kilka lat temu regularnie jeździłem na wszystkie konferencje i wydarzenia, które dotyczyły prawnych aspektów istnienia kryptowalut. Prawnicy dyskutowali na nich sobie czym w ogóle kryptowaluty są (z punktu widzenia przepisów prawa), jak należy kwalifikować obrót nimi i jakim przepisom powinny podlegać giełdy kryptowalut.
Zwykle na takich konferencjach pojawiał się też jakiś głos, że prawo w ogóle powinno pozostawić kryptowaluty w spokoju - bo te, jako symbol finansowej wolności nie powinny być w ogóle regulowane prawnie, a wszystko ureguluje rynek. Większość prawników wiedziała, że taka koncepcja, choć pewnie piękna i zgodna z duchem wolności gospodarczej, jest nierealna - po prostu szeroko pojęty świat finansów jest objęty wielką ilością ryzyk, co siłą rzeczy sprawia, że "prawo się nim interesuje".
Dlatego realnie mogliśmy rozmawiać co najwyżej o tym jak uregulować kryptowaluty tak aby ich nie zabić, a jednocześnie stworzyć korzystne środowisko dla giełd i startupów, które oparły swoje usługi o blockchain.
Z tej kompleksowej i prorynkowej regulacji kryptowalut w Polsce niestety niewiele wyszło, ale finalnie jakieś przepisy dot. kryptowalut się pojawiły. Dotyczyły one głównie kwestii podatkowych oraz przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (czyli tzw. AML - Anti-Money Laundering).
Waluty wirtualne w rozumieniu przepisów prawa
Właśnie w ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy pojawiła się prawna definicja walut wirtualnych, które brzmi następująco:
Walutą wirtualną jest cyfrowe odwzorowanie wartości, które nie jest:
prawnym środkiem płatniczym emitowanym przez NBP, zagraniczne banki centralne lub inne organy administracji publicznej,
międzynarodową jednostką rozrachunkową ustanawianą przez organizację międzynarodową i akceptowaną przez poszczególne kraje należące do tej organizacji lub z nią współpracujące,
pieniądzem elektronicznym w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych,
instrumentem finansowym w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
wekslem lub czekiem,
oraz jest wymienialne w obrocie gospodarczym na prawne środki płatnicze i akceptowane jako środek wymiany, a także może być elektronicznie przechowywane lub przeniesione albo może być przedmiotem handlu elektronicznego.
Czym w ogóle są giełdy walut wirtualnych?
Z kolei giełdami walut wirtualnych są podmioty prowadzące działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług w zakresie:
wymiany pomiędzy walutami wirtualnymi i środkami płatniczymi,
wymiany pomiędzy walutami wirtualnymi,
pośrednictwa w wymianie, o której mowa powyżej,
prowadzenia rachunków walut wirtualnych, czyli zbiorów danych identyfikacyjnych zapewniających osobom uprawnionym możliwość korzystania z jednostek walut wirtualnych, w tym przeprowadzania transakcji ich wymiany, funkcjonujących w formie elektronicznej.
Czym będzie rejestr podmiotów prowadzących działalność w zakresie walut wirtualnych?
Przepisy ustawy AML czeka nowelizacja, która wejdzie w życie w październiku 2021 r. Nałoży ona kolejne, dodatkowe obowiązki na podmioty, które działają jako giełdy kryptowalut.
Powstaje bowiem rejestr podmiotów prowadzących działalność w zakresie walut wirtualnych. Oznacza to, że każdy podmiot świadczący usługi w tym zakresie będzie musiał być do tego rejestru wpisany.
Tym samym działalność w zakresie prowadzenia giełd kryptowalut staje się działalnością regulowaną i może być prowadzona wyłącznie po uzyskaniu wpisu do tego rejestru.
Wymogi nałożone na giełdy kryptowalut
Podmioty, które chcą zostać wpisane do takiego rejestru, powinny spełniać odpowiednie wymogi.
Pierwszym z nich jest wymóg niekaralności.
Osoby prowadzące działalność w zakresie prowadzenia giełd kryptowalut albo (w przypadku spółek), wspólnicy uprawnieni do prowadzenia spraw spółki lub członkowie zarządu, nie mogą być osobami skazanymi za szereg przestępstw, określonych w ustawie AML, np. takich jak przestępstwa przeciwko:
wymiarowi sprawiedliwości,
działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego,
obrotowi gospodarczemu,
wiarygodności dokumentów,
mieniu,
obrotowi gospodarczemu i interesom majątkowym w obrocie cywilnoprawnym,
obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowym,
Dodatkowo, osoby te nie mogą być skazane za przestępstwo finansowania terroryzmu lub inne przestępstwa popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej czy też umyślnie popełnione przestępstwa skarbowe.
W przypadku osoby prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą w zakresie obrotu walutami wirtualnymi, osobą niekaraną musi być po prostu osoba fizyczna, która prowadzi taką działalność (przedsiębiorca wpisany do CEiDG). W przypadku osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, posiadających zdolność prawną, będą to członkowie organów zarządzających lub wspólnicy, którym powierzono prowadzenie spraw spółki lub jej reprezentacji.
Jeżeli więc giełda kryptowalut prowadzona jest w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, to członkowie tej spółki nie mogą być osobami karanymi za przestępstwa, które są wymienione powyżej.
Drugim warunkiem, niezbędnym aby wpisać podmiot do rejestru podmiotów prowadzących działalność w zakresie giełd kryptowalut jest wymóg posiadania przez przedsiębiorców prowadzących taką działalność, wspólników prowadzących sprawy spółki lub członków zarządu (czyli te same osoby co powyżej) odpowiedniej wiedzy i doświadczenia w kwestii walut wirtualnych.
Może to być udowodnione odpowiednimi szkoleniami lub kursami obejmującymi prawne lub praktyczne zagadnienia związane z działalnością w zakresie walut wirtualnych, a także potwierdzonym, co najmniej rocznym prowadzeniem czynności związanych z walutami wirtualnymi. Oznacza to, że jeżeli ktoś będzie chciał wpisać się do tego rejestru, to musi "udowodnić", że się na tym zna.
Innymi słowy, osoba, która prowadzi działalność w zakresie giełd kryptowalut albo jest np. członkiem zarządu spółki, która prowadzi taką działalność, powinna:
nie być karana za jedno z przestępstw, wskazanych w przepisach ustawy AML,
posiadać wiedzę na temat walut wirtualnych.
Sam rejestr prowadzony będzie przez Ministra Finansów. Wniosek o wpis będzie składało się w formie elektronicznej, zapewne w ramach jakiegoś formularza na stronie Ministerstwa Finansów. Wpis powinien zostać dokonany w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku, oczywiście o ile zostanie on prawidłowo wypełniony.
Wykreślenie z rejestru następowało będzie na wniosek samego przedsiębiorcy, który prowadzi działalność w zakresie walut wirtualnych albo:
w przypadku zakończenia prowadzenia działalności gospodarczej i wykreśleniu z CEiDG albo KRS,
w przypadku niespełniania wymogów w zakresie wykonywania działalności dot. walut wirtualnych albo złożenia nieprawdziwych oświadczeń we wniosku o wpis.
Prowadzenie działalności w zakresie walut wirtualnych bez posiadania wpisu do rejestru skutkowało będzie tym, że Minister Finansów będzie mógł nałożyć grzywnę w wysokości do 100.000 zł.
Co to wszystko oznacza?
Wprowadzenie rejestru podmiotów prowadzących działalność w zakresie walut wirtualnych w praktyce jest jednoznacznym sygnałem, że działalność giełd kryptowalut jest działalnością regulowaną, podlegającą nadzorowi państwa i wymagającą spełnienia dodatkowych obowiązków. Przy czym obowiązki te na razie nie są szczególnie rygorystyczne - ale czas pokaże jak długo tak będzie i czy nie będziemy mieli do czynienia z dalszym zaostrzaniem regulacji w tym zakresie. Mówi się bowiem o wprowadzeniu pewnych regulacji dotyczących handlu kryptowalutami na poziomie całej UE - acz to dopiero jest w planach.
Jeśli masz jakieś dodatkowe pytania dotyczące regulacji giełd kryptowalut albo przepisów dotyczących prania pieniędzy, możesz śmiało się ze mną skontaktować, pisząc na kontakt@bytelaw.pl, albo korzystając z formularza kontaktowego tutaj.
